1. Nurettin Topçu, kimlikteki ismiyle Osman Nuri Topçu 7 Kasım 1909 tarihinde Süleymaniye, Deveoğlu Yokuşu, Hatap Kapı sokağındaki 19 numaralı bir ahşap binada dünyaya gelir. Aslen Erzurumlu olup Topçuzâde ailesindendir. Küçük bir sandıkta kitap ve gazete biriktirme merakı vardır.
2. Bezmiâlem Valide Sultan Mektebi’ne yazılır daha sonra Büyük Reşit Paşa Numune Mektebi’ne verilir. Burayı birincilikle bitirir. Rüştiye tahsili için Vefa İdadisi’ne başlar fakat mezuniyetini İstanbul Lisesi’nde tamamlar. Liseden mezun olduktan sonra Avrupa’daki okulların imtihanlarına girer, Fransa’daki sınavları kazanır. Fransızca öğrenmek maksadıyla ve telafi derslerini tamamlamak üzere Aix (Eks) (Université d’Aix-Marseille ) Lisesi’ne kaydolur. İki senenin ardından Strasbourg’a geçer. Birçok bölümden dersler alır, bu dersleri başarı ile tamamlar. Psikoloji, mantık, felsefe, güzel sanatlar, arkeoloji, sosyoloji alanında dersler alır. Sosyoloji cemiyetine üye olur. Fransa’daki öğrenim hayatı 6 yıl sürer.
3. Öğrenimi esnasında Louis Massignon ve Maurice Blondel ile tanışır. Blondel’in Nurettin Topçu üzerindeki etkisi hayli yoğundur. “Comformisme et revolte” (İsyan ahlakı) başlıklı doktora tezini 1934 yılında Sorbone Üniversitesi’ne sunarak öğrenimini tamamlar. Tezi jüri tarafından büyük beğeniyle karşılanır. Kendisine bu başarısından dolayı altın saat ya da Avrupa ülkelerine seyahat teklif edilir, fakat kendisi bunları reddederek üniversitenin giriş kapısında 24 saatliğine de olsa Türk bayrağının dalgalanmasını ister, bu talebi yerine getirilir. Sorbon Üniversitesi’nde doktora yapan ilk Türk olarak kayıtlara geçer.
4. 1934’de Türkiye’ye döndükten sonra Galatasaray Lisesi’nde felsefe öğretmenliğine başlar. Buradan İzmir Atatürk Lisesi Felsefe öğretmenliğine atanır. Ardından Denizli Lisesi, Haydarpaşa Lisesi, Robert Koleji, Vefa Lisesi, İstanbul Erkek Lisesi ve İmam Hatip Lisesi’nde emekli oluncaya kadar öğretmenlik yapar. Bir dönem Hilmi Ziya Ülken’in himayesinde İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümünde misafir hoca olarak görev alsa da görüşleri dolayısıyla kendisine kadro verilmemiştir.
5. Akademide kendisine yer verilmemesi, çalışmalarını engellemez. Faaliyetlerini Türk Kültür Ocağı, Türk Milliyetçiler Derneği, Anadolu Fikir Derneği’nde devam ettirir. Bu derneklerin yönetimlerinde de çeşitli görevler alır.
6. 1939 yılının Şubat ayında İzmir’de Hareket Dergisi’nin 1. sayısını çıkartır. Bu dönemde burada öğretmenlik yapan Topçu, dergide yayınlanan “Çalgıcılar Yine Toplandı” başlıklı yazısı dolayısıyla Denizli’ye sürgün edilir. Daha sonra dergi yönetim yeri olarak İstanbul’a taşınır. Dergide “hareket felsefesini” harekete geçirir. Bir okul gibi çalışır. Hareket Dergisi, Türkiye’deki fikir hareketleri konusunda önemli bir yere sahiptir. Gençlere yönelir, gençlerin ilgisini kazanır ve bir neslin yetişmesinde büyük bir misyon üstlenir. Dergi 1982 yılının Mart ayına kadar aralıklı olarak 187 sayı olarak yayınlanır. 1966 yılında kendini Fikirde ve Sanatta Hareket olarak revize eder. Dergide bilindik birçok isme rastlamak mümkündür. Bunlardan bazıları; Cemil Meriç, Süleyman Uludağ, Ali Fuad Başgil, İsmail Kara, Mustafa Kara, Hüseyin Hatemi, Hüsrev Hatemi, Ahmet Kabaklı, Mehmet Kaplan, Hilmi Ziya Ülken, Ali Bulaç, Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Halit Refiğ, Beşir Ayvazoğlu, Mustafa Kutlu. Daha sonra Ezel Erverdi’nin yönetimine geçen dergi, yayınevini de bünyesine dahil ederek 70 kadar kitabın yayınlanmasına vesile olur. Hareket Dergisi tamamen kapandıktan sonra Hareket Yayınları, Dergâh Yayınları ismini alarak yayıncılık alanında devam eder.
7. Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve Birinci TBMM Milletvekili, daha sonra Erzurum Kongresi’nde de önemli bir isim olan Hüseyin Avni Ulaş’ın kızı Fethiye Hanım ile evlenir, bu evlilik 6 ay kadar sürer, boşanırlar ve bir daha evlenmez.
8. Çok eski bir dostu olan Sırrı Bey vasıtasıyla dönemin manevi büyüklerinden Abdulaziz Efendi ve Hasib Efendi ile tanışır. Tasavvufu öğrenir, Nakşibendî Şeyhlerinden Hacı Aziz Efendi lakabıyla bilinen ve Râmûz el-Ehâdîs’in yazarı Abdülaziz Bekkine Efendiye (k.s.) intisap eder. Topçu, şeyhinin vefatı üzerine duyduğu üzüntüyü “Taşralı” adlı eserinde (s.238-244) “Yıldırım’ın Huzurunda” başlıklı yazıyla anlatır. Topçu, tasavvufu hem teoride hem de pratikte tamamen öğrenebilmek için ayrıca Celâl Ökten’den de İslami İlimler dersleri almıştır.
9. Nurettin Topçu’nun eserleri şunlardır: Türkiye’nin Maarif Davası, İsyan ahlakı, Yarınki Türkiye, İslam ve İnsan, Ahlak Nizamı, İradenin Davası, Mehmed Akif, Felsefe, Büyük Fetih, Bergson, Amerikan Mektupları Düşünen Adam Aranızda, Ahlak, Devlet ve Demokrasi, Sosyoloji, Millet Mistikleri, Psikoloji, Mantık, Mevlana ve Tasavvuf, Reha, Kültür ve Medeniyet, Taşralı, Varoluş Felsefesi Hareket Felsefesi, Var Olmak.
10. Hakkında Yayınlanan eserler ve yapılan çalışmalardan bazıları:
- Civelek, Mustafa(1992), Nurettin Topçu’ya Armağan, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Civelek, Mustafa, (2016) Kırk Yıl Sonra Dün Gibi Nurettin Topçu, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Demirel, İdris(2011), “Nurettin Topçunun Düşünce Dünyasında Felsefe, Milliyetçilik Geçişmeleri ve Millet, Yurt, Din Neferleri”, Uludağ Üniv. İİBF dergisi, Bursa
- Dural, A. Baran; Başkaldırı ve Uyum Türk Muhafazakârlığı ve Nurettin Topçu, Kriter Yayınları, İstanbul, 2010.
- Gündoğan, Ali Osman(2015), Nurettin Topçu, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
- Gül Ali(2006), Nurettin Topçu’da Anadoluculuk Düşüncesi, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı Din Sosyolojisi Bilim Dalı, Ankara
- Hece Dergisi Nurettin TOPÇU Özel Sayısı
- Işık, A. Din ve İdeoloji Bağlamında Nurettin Topçu ile Roger Garaudy’nin Sosyalizm ve İslam Algısı – Yüksek Lisans Tezi
- İrğat, Muhammet; Nurettin Topçu ve İrade Davası, 1. Baskı, Çıra Yayınları, İstanbul, 2017
- Öğün, S.S. (1992). Cemaatçi Milliyetçilik ve Nurettin Topçu, 1.Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları
- Karaman, Hüseyin(2002), Nurettin Topçu’da Ahlak Felsefesi, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Kök, Mustafa; Nurettin Topçu’da Din Felsefesi, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1992.
- Kurt, Hamit; Nurettin Topçu’nun Düşüncesinde Temel Felsefi ve Ahlâkî Kavramlar, Yüksek Lisans Tezi (basılmamış), Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa, 2014
- Kutlu, Mustafa (1976), Nurettin Topçu İçin Bir Biyografi Denemesi, Hareket Dergisi, İstanbul.
- Mollaer, Fırat. (2007). Anadolu Sosyalizmine Bir Katkı; Nurettin Topçu Üzerine Yazılar, 1. Baskı, İstanbul: Hece Yayınları.
- Mollaer, Fırat. (2016). Liberal Muhafazakârlık Karşısında Nurettin Topçu, 2.Baskı, İstanbul: Hece Yayınları.
- Türkarslan R. Nurettin Topçu’da Medeniyet Tasavvurunun Tahlili, Yüksek Lisans Tezi
- Şehsuvaroğlu, Lütfü; Türk Sosyalizmi ve Nurettin Topçu, Elips Kitapevi, Ankara, 2011.
- Uslukaya A. Nurettin Topçu’nun Eğitim Anlayışının Felsefi Yaklaşımlar Açısından Bir Değerlendirmesi, Yüksek Lisans Tezi
- Yüksel, Ahmet Nuri(1976) Mektep İnsan N. Topçu, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Zabun, Ahmet Mesut; Nurettin Topçu Düşüncesinde Ahlâk- İktisat Münasebeti, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Gazi Üniversitesi Sosyal
- Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2014
11. Nurettin Topçu, Türk düşün dünyasında eksikliğini gördüğü her alanda eserler vermiş bir isimdir. Onu özetleyen üç temel kelime vardır: İrade, İsyan ve Hareket.
12. Var Olmak adlı eserinde düşünmenin pasif bir durumun aksine hareket halini ortaya koyar. Onun için “var olmak düşünmek ve hareket etmektir”, varlığını ispat etmek isteyen düşünüp harekete geçmeli, istemeyi ve sevmeyi bilmelidir.
13. Kırk yıllık öğretmenlik hayatı boyunca “sınıfa bir mabede girer gibi girdim” ifadesi çok çarpıcıdır. Mabede giren insanın halet-i ruhiyesi içerisinde, pür dikkat ve edeple… Eğitimde bu unsurun unutulduğu bugünlerde öğretmenlerin Nurettin Topçu’dan alacağı ve öğrencilerin de yine aynı şekilde faydalanacağı çok şey olduğunun altını çizmek gerek.
14. Nurettin Topçu, bir öğretmen olmasının yanında bir mütefekkir, bir sosyolog, bir münevver, bir entelektüel, bir derviş, bir yazar, dergici ve gönlü bu topraklar için çarpan, bu topraklar için düşünüp çabalayan, mefkûre sahibi bir isimdir. Türkiye’nin Maarif Davası adlı eserinde, bu ülkenin eğitim ve öğretim mevzuunu derinlemesine tahlil ve tenkidi yaparak “beklenen bir gençlik”ten bahseder. Tıpkı Asım’ın Nesli gibi, Necip Fazıl’ın, Sezai Karakoç’un özlemini duyduğu bir gençliktir bu. Eğitime büyük önem verilmesi gerektiğini, beklenen gençliğin bu olgunun bir ürünü olarak yetişeceğinden bahsetmektedir.
15. 10 Temmuz 1975’te pankreas kanserine yakalanarak vefat eder ve İstanbul Fatih’teki Kozlu Mezarlığı’na defnedilir.
Bilal Can
15 MADDEDE SERİSİ
3 Yorum