1. Türk şiirinin yaşayan en önemli isimlerden biridir. Özel, sadece şair değil, düşünür kimliğiyle de önplana çıkmıştır. 1944 yılında Kayseri’de doğdu. İlkokulu Kastamonu Abdülhak Hamit İlkokulu’nda, ortaokulu Çankırı’da, liseyi Ankara Gazi Lisesi’nde bitirmiştir. Bir müddet Siyasal Bilimler Fakültesi’nde okumuş daha sonra ise Hacettepe Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümüne başlayarak bu bölümü bitirmiştir. Ticaret Bakanlığı ve Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi’nde çalıştı. Birçok dergi ve gazetede yazıları ve eserleri yayınlandı. Kendisinden bahsederken şu ifadeleri kullanır: “Bir muamma olarak doğdum ve bir bilmece olarak öleceğim. İlk duyuşta insanın tuhafına gidebilecek bu sözleri caka satmak, kendimi cilalı göstermek maksadıyla söylemiyorum. Zaten cakaya, cilaya medar olacak derece havalı bir durumu işaret etmedim. Çünkü bir muamma olarak doğmak ve bilmece olarak ölmek benim şahsıma mahsus değildir. Evet, yalnız ben değil, her insan dahi tıpkı benim gibi bir muamma olarak doğar ve bir bilmece olarak ölür.”
2. 1970 yılında Ataol Behramoğlu ile birlikte devrimci bir sanat anlayışına sahip Halkın Dostları Dergisi’ni çıkarttılar.
3. Sosyalist çevreden kopup Müslüman dünya görüşüne bağlandıktan sonra da “antikonformist” tavrını devam ettirir. Bu görüş farklılığının ilk göstergesi, 1974 yılında Diriliş Dergisi’nde yayımlanan “Amentü” şiiridir.
4. Modern Türk Şiiri olarak adlandırılan ve son 40 yıllık süreyi içerisine alan periyotta “ölüm” teması üzerine en çok şiir yazan şairdir. Hatta ölüm karşısındaki tavrın; insanın, insan olup olmadığı konusunda önemli bir mesele olduğunu ontolojik olarak sorgular.
5. Büyük şair, Şiir Okuma Kılavuzu’nda şiir, şair ve şiirin okuyucusu ile ilgili niçin böyle bir eser yazdığını, niçin gerekli gördüğünü ve savunduğunu; “Şiirin yüzünü hiç kimsenin hatırlamadığı bir dünyada birinin kalkıp, şiirin tanınmaya değer bir yüzü olduğunu, ortalıkta dolaşan renkli ve solgun yüzlerce hayaletin yalnızca maskeler olduğunu söylemesi lazım” ifadesiyle anlatmaktadır. Şiirin niçin okunduğunu ise “Herhalde yokluğunu hissettiğimiz bir şeyleri tamamlamak, bir zorluğu gidermek ve nihayet bir doyum sağlamak için” yanıtını verir.
6. “Benim masalımda üç kelime var: Şair, Komünist, Müslüman. Eğer bu üç kelimenin benimle bağlantısı hakkında beni ve başkalarını yanlış yönlere sevk etmeyecek, gerçek yönünde uyanışımızı hızlandıracak bazı açıklamalarda bulunabilirsem, bu açıklamalar yapılabilecek nihai açıklama yanında pek sönük kalsa dahi hayaller dünyasında kaybolmayı önleyici için iyi ve yeterlidir” ifadesini kendini tanımlamak için kullanır. İdeolojik değişimden sonra yazmış olduğu ilk şiir “Dişlerimiz Arasındaki Ceset” Şiiridir:
“Biz şehir ahalisi, kara şemsiyeliler!
Kapçıklar! Evraklılar! Örtü severler!
Çığlıklardan çadır yapmak şanı bizdedir
Bizimdir yerlere tükürülmeyen yerler
Nezaketten, haklılardan yanayızdır hepimiz
Sevinmemiz çapkıncadır, ağlatır bizi küpeşteler
Yaşamak deriz -Oh, dear- ne kadar tekdüze
Katliamlar ne kötü be birader
Güneş neredeysek orada bulur bizi
Ya cünup ve yalancı veya miskin ve ülser
Falımız neyse çıksın diye açarız indeksleri
Sayılar bizi bulur, o ayıp işaretler
Saframızla kesemizi birleştiren anatomi bilgisi
Hadım tarih, kundakçı matematik, geri kafalı gramer
Evet bunlar gizlice örgütlenerek alnımıza
Verem Olmak Üretimi Düşürür ibaresini çizer
Biz şehir ahalisi, üstü çizilmiş kişiler
Kalırız orda senetler, ahizeler ve tren tarifesiyle
Kimbilir kimden umarız emr-i b’il-ma’ruf
Kimbilir kimden umarız neyh-i ani’l-münker
Bize yalnız oğulları asılmış bir kadının
Memeleri ve boynu itimat telkin eder.”
Bu şiir hakkında Mustafa Kutlu şunları aktarır: “Bu şiiri okuduktan sonra bol sayfalı bir gazete alın. Kırk-elli sayfa olsun. Yarısından çoğunda tam sayfa olarak lüks konut ilanlarını göreceksiniz. En acıklısı ortasından Boğaz’a benzer bir su geçen sitedir. Orada oturanlar güya kendilerini Boğaz’daymış gibi hissedecekler. Bu aldanış, bu sanal hayat insanoğlunu esir etmiştir. Her zümre ve tabaka üzerine bomba gibi yağan “lüks tüketim” yağmuru altındadır. Birinden kaçsa ötekine yakalanır.” Selim Somuncu ise bu şiiri şu şekilde tahlil etmektedir: “Dişlerimiz Arasındaki Ceset modern hayatın başat unsurlarıyla kurulmuştur ve bunları eleştiren bir yapı arz eder. Şiirde kapitalist ve modernist özneyi temsil eden “şehir ahalisi”dir. Şiir “Şehir ahalisi”ni konuşturarak başlar. Burada özellikle eleştirisi yapılan şey salt modern kapitalist olgular değildir. Modern kapitalist olguları da içeren ve daha çok bütünüyle modern kapitalist hayatın esiri olmuş şehirli insan tipi “şehir ahalisi” şeklinde özelleştirilerek eleştirinin merkezine alınır.”
7. İlk şiir kitabı “Geceleyin Bir Koşu” 1966’da yayımlandığında 22 yaşındadır. İkinci eseri “Evet, İsyan” 1969 yılında yayımlanır. Üç Mesele (1978), Şiir Okuma Kılavuzu (1980), Celladıma Gülümserken (1984), Erbaîn (1987), Waldo Sen Neden Burada Değilsin (1988), Bir Yusuf Masalı (1999), Çatlayacak Kadar Aşkî (2003), Henry Sen Neden Buradasın (2004), Of Not Beging A Jew (2005), Kalın Türk (2006), Çenebazlık (2006), Of Not Beging A Jew İlaveler ve Vaat Edilmiş Bir Şiir (2007), Bir Vefa Daha (2011), Desem Öldürürler Demesem Öldüm (2012) şeklinde oluşan ve arada da Cuma Mektupları, Şairin Devriye Nöbetleri gibi seri kitaplar çıkaran İsmet Özel, 50’den fazla kitap yazmıştır. Ayrıca çeviri de yapmıştır;
- Siyasi Felsefenin Büyük Düşünürleri – William Ebenstein
- Gariplerin Kitabı – Ian Dallas
- Osmanlı İmparatorluğu ve İslami Gelenek – Norman Itzkowitz
- Bilim Kutsal Bir İnektir – Anthony Standen
- Cihad- Bir Temel Tasarım – Abdülkadir Es-Sufi
8. Hakkında yapılmış birçok akademik çalışmanın yanında, düşünceleri ve hayatı hakkında da birçok eser yayımlanmıştır. İsmet Özel ve düşünceleri ekseninde yapılan yüksek lisans tezleri şu şekildedir:
- Değişme Sürecindeki Türk Toplumu ve İsmet Özel’de Ulusal Kimlik Arayış – Cihan Oğuz
- İsmet Özel: Hayatı, Sanatı ve Şiirlerinin İncelenmesi – Mustafa Ayyıldız
- İsmet Özel’in Din ve Toplum Görüşü – Metin Aslan
- İsmet Özel’de İslamcılık Düşüncesi – Cem Kotan
- İsmet Özel’in Hayatı, Edebi Şahsiyeti ve Şiirleri Üzerinde Bir İnceleme – Celal Fedai
- İsmet Özel’de Yabancılaşma – Tabip Gülbay
- İsmet Özel’in Şiirleri Üzerine Bir İnceleme – İbrahim Tüzer
- İsmet Özel’de Teknik, Medeniyet ve Yabancılaşma Kavramları – Sevim Şahin
- Felsefe ve Edebiyat İlişkisi: Sokrates ve İsmet Özel Örneği – Fatih Öztürk
- Ulus-Devlet ve Küreselleşme Bağlamında İsmet Özel’in Toplum, Millet Ve Vatan Tasavvuru – Arif Aytekin
- İsmet Özel, Hayatı, Şiiri ve Poetikası – Ahmet Kaya
- An Examination Of Islamist Discourse İn The Face Of Western Challenge: The Case Of İsmet Özel (Batı’nın Meydan Okuması Karşısında İslâmcı Söylemin İncelenmesi: İsmet Özel Olayı) – Vefa Can Kaya
- Folklor ve Metinlerarasılık Bağlamında İsmet Özel’in Bir Yusuf Masalı Adlı Eserinin İncelenmesi – Armağan Altay
İsmet Özel Hakkında yayınlanmış kitaplar ise şunlardır:
- Şiire Damıtılmış Hayat: İsmet Özel – İbrahim Tüzer
- İsmet Özel’in Amentüsü – Hasan Aktaş
- Ben İsmet Özel Şair – Reşit Güngör Kalkan
- Bir Masal İsmet Özeli – Selahattin Yusuf
- Şairin Genç Bir Adam Olarak Portresi – Osman Çutsay
- İsmet Özel Cinayeti – İsmail Pelit
9. “Kış” adlı şiiri bir çocuk dergisinde yayınlanır ilkin. Yelken Dergisi’ne şiirler gönderir ve yayınlanır. 5 sayı süren Dönüşüm adlı siyasi derginin hazırlanması, dağıtılmasında büyük rol oynar. Yeryüzü Yayınları ve Çıdam Yayınları’nda yayın yönetmenliği yapar. Hatta Çıdam Yayınları’nı kendisi kurmuştur.
10. İbrahim Tüzer, İsmet Özel’i anlatırken şunları aktarmıştır: “İsmet Özel, şiirlerini kaleme alırken aynı zamanda bunlar üzerine fikir ileri süren; kendi şiir yazma geleneğinin sınırlarını ortaya çıkararak şiir sanatı üzerine açılımlarda bulunan ender şairlerden birisidir. Özel’in şiirlerinin ortaya çıktığı zaman dilimleri kronolojik olarak takip edildiğinde, kaleme aldığı poetik metinlerle, şiir evrenindeki genişlemenin paralellik gösterdiği anlaşılacaktır. Şiiri hayatının merkezine yerleştiren Özel, biyografisindeki serüveni şiir merkezli yaşamış, kendi varoluşunu anlamlandırmaya çalışırken şiire büyük önem vermiştir.”
11. İstiklal Marşı Derneği’nin kurucularındandır. (2007) Bu derneğin web sayfasında belirli aralıklarla denemeleri yayınlanmaktadır.
12. Kendi talebiyle TİYO (Tam İstiklal Yayın Ortaklığı) adı altında bir yayınevi kurulur. Eserlerinin yeni baskıları ve yeni kitapları bu yayınevinden yayımlanır.
13. “Türklük” kavramına getirmiş olduğu tanımlamayla uzun uzadıya tartışmalara neden olmuştur. Türklük kavramı, İsmet Özel’de neseple/ırkla ilgili bir anlam içermez. Ona göre Türk=Müslüman’dır. İslami düşünce biçimlerini kendine özgü bir çözümlemeyle Türklük kavramı ile bağdaştırır.
14. Tam bir Kalın Türk’tür. İngilizce, Fransızca, Almanca ve İspanyolca bilmektedir.
15. Şiirleri; İngilizce, Fransızca, Rusça ve Letoncaya çevrilmiş birçok ulusal ve uluslararası ödüller almıştır.
Bilal Can
3 Yorum