Yetmişinden sonra günlük yazmaya başlayan Egeli bir dedenin günlüğü…
***
Bene çocuklá Efe Dede délé. Bizim garı Efem, gávedeki pişpirikçi gençlé Efe Emmi, akranım olan bunaklá da bene Asmalı Ayhan deyi seslenílé. Efelik mefelik gö’memişim emme babam evvelinde efeymiş. Namına Asmalı Süleyman délémiş. Evveli âli gıran baş kesen eşkıyaládanmış. Sónalá İstiklâl Harbinde, Bintepe’léde, Bozdağ’da, Gediz Ovası’nda cavura pabuclánı tersten geydiriveren gönüllü milislere gatılmış. Ben savaşládan sóna doğmuşum. Efe babam, bene dünyaya goyverip de göçüvémiş. Hasılı Efe la’abı bene babamdan gámış. Köylük yé’de hékesin bir la’abı olur zaten.
Şindi ben sene gendimi danıttım. “Sen de gendini danıtıve” desem bene “deli” demessin demi. Hele bi désen zaten, galbim “cınnak” deyip yerinden fırlayıveri. Sen değil emme bizim garı gö’se şu halimi bene “deli” dé herhal. “Yetmiş yaşına ge’miş efem günnük tutupduru” deyi gonu gomşuya anlatıveri. Ösem, benim yazmaya bilebildiğim bilem hatrına gelivémez. Çıldırıveri gadıncáaz.
Evveli gün benim oğlan bize ziyarete geldiydi. Oğlum deye demem emme pek yiğittir. Ona gısa sureleri ezberlettikten sóna efelik andını eccik değiştirip ezberlettiydim. Eyice zihnine gazıdıydı. Pek mertti. Gız babaları oğlanı almaya sıraya girdilédi. Ne hemşirelé ne örtmenlé istedi yiğidimi de ben ahbabım Gız Hamdi’nin gızıynan düğününü ettiydim. Maşallah, gızın da bizim oğlandan galır yanı yokdu. Elleri maharatlı, yüzü nurdan apappak, gözleri ceylan, dili bülbül gibidir gelinimin. Efelere yaraşır bi düğün ettik onlıra. Şindi bizim oğlana da iş yerinde “Efe” deyolámış. Enki dağların eri biz, yiğidi de o oldu gari. Allah bağaşlasın bi dane minnak gız dorunum vá. Dokuz yaşına erdi. Adı Hatçe. Emme bi bilmiş ki sóma. Bene “Efe dede sen en son hangi kitabı okudun” deyivédiydi. “Gur’an okuduydum gızım, yaşlılá Gur’an okú” dedim. Pek bilmiş minnak da “Dede Gur’an’ı sadece yaşlılá değil herkes okú. Ben bilem okumayı biliyom” dedi. Ö’le deyince utancımdan eccik gızarıp bozarıvédim. Emme oğlumnan da gelinimnen de dorunumnan da gurú duydum. Minnak bi de “Dede peki sen günnük yazıyon mu?” deye soruvédi. De gidinin de… “Bu yaşta ne günnüğü gızım” deyince “Ben yazıyom, sen de yaz. Bi da’da geldiğimde gontrol etçem” dedi. Annadıng mı şindi, neye çizittiriyon bunları burıya?
Zabánan ilk dolmuşnan gasıbıya gittiydim. Bizim oğlanın mezun olduğu lisenin dibindeki gırtasiyeye girdim. Gırtasiyenin sahabı da benim garının yeğeni Limoncu Musdafa. Oğlan gırtasiye dükkânı açtı emme halen ona Limoncu deyolá. Dükkânı girince bene pek bi hörmet etti. Çay ikram etti. “Ee! Efe emmi hayırdır, hangi rüzgâr atıvédi seni gasıbıya, doruna hediyelik mi alıvecen yoğsam” dedi. Utandığıma, “gendime defté alcem” deyemedim. “He, muallimi günnük yazmak için defté istemiş bizim dorundan. Oğlanın da işleri yoğun olduğuna, ben alır gelirim dediydim” dedim. “Nası bi defté istiyomuş biliyong mu” deyince de “Günnük yazmalık bi defté veriver işte, sen bili’sin.” Ön rafta durupduran deftélere bakıp “Enkiridekiléden olmaz mı?” dedim. “Olú emmi, hemen vereyin” dedi. “Sen bene bi dane de galem vé” deyince. “Nası galem o’sun emmi” dedi. “Ulen, ne isteyosak nası o’sun deyon. Vé işte bi dane galem; günnük yazmalık o’sun.” Deftéle galemi aldım. Dükkândan “Hade Allah’a emanet ol Musdafa” deyerek çıkdım. O da “Efe gibi!” deyerek nara goparttı. Hey gidi Limoncu Musdafa, gendine sevdirmeyi biliyo kerata.
Köyü gitçek dolmuşláan úradığı durağa gittim. Durakda üç dane oturum vádı. Üçüne de dışı genç emme içi geçmişlé oturuyoládı. Yanlarında ayakda dineldim. Ganerelerin biri bilem gıpırdanmadı. Güneşin alnacında bekleyip durdum Şoför Ámed’in arabıya.
A’şam olduğu vakıt, yemeklé yenip kávelé içildikte hanım, “Ben yatçam gari, bugün pek yordu bene bu ev işleri” deyip yatağa çekilivédi. Ben de şindi sene bunlá anlatıvereyon. Dorunum Hatçe okuycek deye de pek bi helecanlıyım. O çokbilmiş minnak beyenmez deye berenarı yazmamak gerek. Emme netçen, elimden bu gadarı geleyo. Gaç sene olmuş hatrıma gémez galem duttuğuma.
Yiğit bileği bel büktürü
Dorun sevgisi galem dutturu…
Hadin hayırlı gecelé…
Muhammet Emin Oyar
