1. 1881’de Viyana’da zengin bir sanayicinin oğlu olarak doğan Stefan Zweig küçük yaşlardan itibaren kültür ve sanat faaliyetlerini takibe başladı. İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Latince ve Yunanca öğrendi. Viyana ve Berlin Üniversiteleri’nde felsefe okudu.
2. 1942 yılında yazdığı Satranç kitabının ilk cümlesi şöyledir: “Geceyarısı New York’tan kalkıp Buenos Aires’e gidecek olan büyük yolcu vapurunda, son saatin alışılmış telaşı ve koşuşturması yaşanıyordu.”
3. Kitabın orijinal adı, Schachnovelle’dir. (Satranç Hikâyesi)
4. Yazar bu eseri Brezilya’da sürgündeyken yazmış olup ilk baskıda sadece 250 adet basılmıştır.
5. Hikâye, 1944 yılında New York’ta İngilizceye çevrilmiştir.
6. Yazarın önceki kitapları Almanya’da yasaklanıp yakılmasına rağmen Satranç, kısa zamanda en çok satılan kitaplardan olmuştur.
7. Hikâye, New York’tan Buenos Aires’e giden bir yolcu gemisindeki dünya satranç şampiyonu Mirko Czentoviç ve Nazi döneminde esir düşen Avusturyalı Dr. B’nin yaptığı satranç karşılaşmasını konu alır.
8. Satranç’ta, ruhsal gelgitlerin yanı sıra dönemin bir karşılaştırmasını da yapar. Mirko Czentoviç ile Dr. B bir toplumda bulunan iki zıt karakteri temsil eder.
9. SS subayları tarafından gözaltına alınan Dr. B hiçlik cezasına çarptırıldığı sırada satrancı bir kitaptan öğrenir.
10. O dönemlerde kendisini özgür hissetmeyen Zweig, bu eserde kendisini bir hotel odasına Gestapo tarafından kapatılan Dr. B. olarak göstermekte ve kitaba ismini veren satranç oyunundaki siyah-beyaz tahtanın, siyah kısımlarının, memleketindeki zalim hükümeti, beyaz kısımlarının ise zalim hükümetin pençesine düşmüş olan, kendisinin de içinde bulunduğu Yahudi halkı olduğunu vurgulamaktadır.
11. Hikâyede, ruhsal baskılara maruz kalan bir insanın tepkileri ve duyguları çeşitli analizlerle anlatılmaktadır.
12. Kitapta, insanın en umutsuz zamanlarında bile, bir şekilde kendi savunma mekanizmasını geliştirdiğini ama yaşanılan her anın bir şekilde insan ruhunda mutlaka bir iz bıraktığı anlatılmaktadır.
13. Hikâye, 1960 yılında Gerd Oswald tarafından beyaz perdeye aktarılmıştır.
14. Satranç, Stefan Zweig’ın son eseridir. Kitap yayınlandıktan kısa bir süre sonra eşiyle beraber intihar etmiştir.
15. Kitabın son cümleleri: “Yazık,” dedi ukalaca. “Hamle o kadar da kötü düşünülmemişti. Aslında amatör olduğu düşünülürse, olağanüstü yetenekli bu bey.”
Muhammet Emin Oyar
1 Yorum