Künye: İrade Terbiyesi, Dr. Ethem Bakar, Ketebe Yayınları, 4. Basım, Eylül 2023, İstanbul.
***
Hayatta başarıya ulaşmak için ihtiyacımız olan ne? Servetin büyük bir önemi yoktur; iktidar, akıl ve şöhret çok da lâzım değildir; hürriyet de pek gerekli değildir; hatta sağlık bile yegâne ihtiyaç değildir. Yegâne ihtiyaç, sağlam bir karakter ve her açıdan güçlendirilmiş kuvvetli bir iradedir. (Sir John Lubbock) (Sayfa 19)
…mahrum olduğumuz için kazanmadan yaşamak, çalışmadan zenginleşmek istiyor ve doğal olarak devlet memurluğuna göz dikiyoruz. (Prens Sabahaddin) ( Sayfa 20)
Özellikle şunu da kabul etmeliyiz ki ahlak güzelliğinde Batı’dan geri olduğumuzu idda etmek, boş bir alçakgönüllülükten başka bir şey olmayıp düzeltmemiz ve sağlamlaştımamız gereken noktalar ahlaki eksiklikten ziyade medeni uğraşlar sahasındadır. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 21)
İrade muhakeme edilerek seçilen bir düşünceye, fiile dönüşebilecek derecede kuvvet veren ruhsal hassadır. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 41)
Bütün mağlubiyet ve felaketlerimizin yalnız bir sebebi vardır; oda irademizin zayıflığı, çabadan ve özellikle daimi çabadan nefret etmemizdir. (Payot) (Sayfa 45)
Medenileşmemiş toplumların nefret ettikleri şey yoğun olarak sarf edilen çaba değil, daha fazla kuvvet sarfı gerektiren düzenli ve devamlı bir çalışmadır. (Payot) (Sayfa 47)
Öğrendiklerimiz yalnız zihnimizde yerleşmekle kalmamalı, zihnimizin derinliklerine nüfuz ederek uzun uzadıya süren tefekkürlerle harmanlanmalı; küçük bir tohumdan ibaretken zihnimizde bulduğu uygun fikirlerle birleşerek gittikçe büyümeli… (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 48)
Aynı gayeye yönelen fikri imalatın bu paha biçilemez nimeti sebebiyle, dehanın aslında “uzun bir sabır”dan başka bir şey olmadığı söylenir. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 48)
Menfaatin, hasedin, paranın ve zevkin esiri olarak yaşayan kardeşlerimizden oluşan, pisliğe bulanmış bir numune, taklit hissimizden yararlanarak sürekli bizi iğrenç membalarına doğru çekiyor. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 51)
Başkasından yardım beklemeyip kendi nefsimizi incelersek içimizde fazilete öylesine bir yatkınlık buluruz ki bütün ümitsizliklerimiz son bulur. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 52)
Hakikaten hür olanlar yalnız irade sahipleridir. (Paul Doumer) (Sayfa 52)
Bütün mutluluğumuz irademizi terbiyeye bağlıdır. (Émile Lévy) (Sayfa 53)
Mutluluk bizim ruhumuzun derinliklerinde, bizim en samimi benliğimizdedir. (Dubois) (Sayfa 54)
Beşerin çoğu, ahlakın değişmeyeceğine örnek oluyor, çünkü iradelerini terbiyeye teşebbüs etmiyor. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 63)
Kötü hasletleri kökünden kazımak, bu ahlaki yolda sebatla mesafe katetmeye bağlıdır; başarılı olmamak sebatsızlıktan başka bir sebebe bağlı değildir. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 64)
Ahlak, birbiriyle uyuşmaz kuvvetlerin bir hasılasıdır. (Payot) (Sayfa 65)
İradenin psikolojik doğasını öğrenmeyen; fikir, duygu ve fiil nedir bilmeyen; fikirler, duygular ve fiiller arasındaki ortaklıktan haberdar olmayan; iradenin terbiyesi için ne gibi maharet ve hatta hilelere başvurması gerektiği bilgisinden nasipsiz olan, bu harp meydanına atılmasın; çünkü daha ilk dakikadan mağlubiyeti kesindir. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 72)
Kısacası insan, sayılması pek uzun ve tamamen belirlemesi imkânsız pek çok iç ve dış sebebin etkisi altında fiillerini gerçekleştiren bir kukladır. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 74)
Mademki fiillerimizin geneli iç ve dış birtakım sebepler ve şartların emri altındadır ve onların esiridir, bu iç ve dış sebepleri düzeltir, eğitir ve güzel bir surette seçersek aynı zamanda manevi eğitimimiz de gerçekleştirilmiş olur. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 75)
…yalnız fikir halinde kalıp da hislerle bir arada bulunmayan idraklerin nefis terbiyemize tesiri yok gibidir. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 97)
Fikirler, fiile dönüşebilmek, gelişmek ve benliğimize nüfuz edebilmek için duyguların sıcaklığıyla ısıtılmaya muhtaçtır. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 98)
Duygulardan mahrum çocuklara bir şey öğretmek, terbiye usülünde görülen sıkıntıların en büyüğüdür. Fikirleri daima havadadır. Her şeyi dinler, fakat hiçbir şeyi hissetmezler. (Fénelon) (Sayfa 105)
Hayattan tam manasıyla istifade etmek isteyenlerin çalışmalarına sabit bir dikkat ve daimi bir çaba eşlik etmelidir. Çalışmalarınıza dikkatinizin yalnızca yarısını verirseniz, sarf edeceğiniz vakit iki misli fazla olur. (Sir John Lubbock) (Sayfa 112)
Zihnimiz, insanların gelip geçtiği bir meydan gibidir. Bin türlü sebebin tesiriyle birçok insan yavaş veya hızlı bir şekilde buradan geçer. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 127)
Zihnimiz, yabancı fikirlerin sığınağı olmak yerine kendimizin teker teker seçtiği fikirlerin merkezi olursa, irade terbiyemizin en mühim kısmını yerine getirmiş oluruz. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 128)
Fikir, nefsimize hâkim olabilmek için işgal edilmesi gereken stratejik bir noktadır. (Eymieu) (Sayfa 128)
Kendi kendine öğrenmede esas yol; her şeyi dikkatle sınamak, hiçbir zorluktan kaçmamak, hangi meşhur kaynağa dayanırsa dayansın hiçbir fikri dikkatle incelemeden ve zıt bir bakış açısıyla tahlil etmeden kabul etmeyerek hiçbir safsatanın, hiçbir belirsiz ve bağlamsız fikrin tartışmasız biçimde kabulüne müsaade etmemek ve bilhassa kullandığımız her kelimeyi ve varsayımı anlamları aşikâr olmadıkça kabulden imtina etmektir. (Stuart Mill) (Sayfa 129)
Bütün hayatımızı sağlam bir nazarla muhakeme ettikten sonra bugünkü halimizin, günlük meşguliyetlerin verdiği basit anlamlardan meydana gelen kısa bir şekilden ibaret kalması mümkün değildir. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 139)
Tefekkür etmeyen, ulaşmak istediği hedefi tam anlamıyla belirlemeyerek izlediği istikameti sürekli olarak kontrol etmeyen bir adam, dış etkilerin esiri olur. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 140)
Hayvani ihtirasları ezip öldürmekte, düşünce kuvvetimizin serbest ve mutlak hakimiyetine sahip olmakta ne kadar büyük bir zevk ve hatta ne kadar derin bir mutluluk vardır. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 152)
Hayata lezzet verecek olan şey ancak sessiz, ferah ve faydalı bir çalışmadır. (Payot) (Sayfa 154)
Tembeller, vakitlerini geçirmek için ekseriya kendilerinden daha fena kimselerle takılmaya mecbur olurken, çalışkanlar kendi kendilerine yeterler. (Payot) (Sayfa 157)
Akli mesai ile meşgul olmayan zihinler şehevi tasavvurlar için bolca vakit bulur. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 176)
Sabahın sıcak yatağı kadar insanı tembelliğe, fena hayallere ve kötü alışkanlıklara alıştıran başka bir şey yoktur. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 178)
Karar aldıktan sonra artık kulakları zıt görüşlerin tamamına kapatmak gerekir. (Nietzsche) (Sayfa 210)
…karar insani, kararsızlık ise hayvanidir. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 211)
…kararın başka iki düşmanı daha vardır ki bunlar da heyecan patlaması ve ümitsizliktir. (Eymieu) (Sayfa 215)
…düşünce ve temayüllerimiz bir prensip olarak ifade edilmedikçe dağınıktır, müphemdir; birbirine tamamen bağlanmamış birçok parçadan oluşan, henüz tam şeklini almamış bir karışımdır. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 220)
Ruhsal kuvvetlerimiz yönlendirmeyi ve kullanmayı bilirsek bizim için her okuma faydalıdır. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 226)
Birçok insan bir hedef takip etmeksizin yaşar, bir nehir üzerindeki saman çöpleri gibi hayatını sürdürür, ileri gitmez, fakat akıntı onları sürükler. (Seneca) (Sayfa 275)
Bir hedefe ulaşmak için akıl, ihtirası kullanmaz; bilakis ihtiras, aklı kullanır. (Ribot) (Sayfa 277)
İhtiraslar yüksek bir ağaca benzer, toprağın bütün cansuyunu kendine çekerek etrafındaki hayatların tamamını öldürür. (Eymieu) (Sayfa 312)
Alışkanlık ne kadar artarsa bilinçlilik o kadar azalır, yani sinir akımı ve enerji sarfına olan ihtiyaç o nispette azalır. (Martinet) (Sayfa 326)
Gerçekte cesur; büyük cesaret gerektiren bir işi yapan değil, fakat hayatın bütün işlerini cesaretle gören kişidir. (Payot) (Sayfa 327)
Vaktimizi neden boşa harcadığımızı incelersek, pek çok durumda zaafımızdan ve yapmak istediğimiz işi müphem bırakmamızdan ileri geldiğini düşünürüz. (Payot) (Sayfa 339)
Yavaş gitmenin hiçbir mahzuru yoktur; yol ne kadar uzun, adımlar ne kadar kısa olursa olsun, aynı yol üzerinde bir kaplumbağa hızıyla bile kastedilen hedefe en nihayetinde ulaşılacağı muhakkaktır. (Dr. Ethem Bakar) (Sayfa 340)
Zayıflığımızın bir kısmı şehvetten, bir kısmı ise mağlubiyetlerimizden, hasetlerimizden, kıskançlıklarımızdan ve bilhassa şahsiyetimizi aşırı derecede hissetmenin ve yerimizi hiçbir şekilde bilmemenin tesiriyle ortaya çıkan marazi ve ifrat derecesinde hassas bir izzet-i nefisten kaynaklanır. (Payot) (Sayfa 344)
…usulü olmayan dağınık bir çalışma daima yorgunluk verir. (Payot) (Sayfa 345)
Eğer ruhumuzu binbir istikamete çevirmek istersek her çalışmamız derin bir sıkıntıya sebep olur. (Payot) (Sayfa 346)
Aktaran: Abdülkerim Yayla
