Edebifikir Kitap Pusulası: Yeni Türk Edebiyatı

Dosyamızın ikinci yazısını Raşit Ulaş Çetinkaya hazırladı: Yeni Türk Edebiyatı

***

Giriş

1839’da Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile başlayarak günümüze kadar gelen Modern Türk Edebiyatı, Türk edebiyat tarihi için bir dönüm noktası oldu. Jön Türkler’in başta Fransa olmak üzere birçok Batı ülkesini gezmesi ve hayranlıkla onları izlemesinin neticesinde Anadolu’ya dönmeleri yeni bir devrin başlangıcı oldu. Yüzlerce yıllık Klasik Edebiyat geleneğimiz, bütün türleriyle kısa süre içerisinde Batılı türlere dönüştü. Mesnevi yerini romana, aruz ile yazılan şiirler (belli bir süre zarfında) yerini serbest şiire bıraktı. Şeklî değişikliğin yanında elbette sanat eserlerinin muhtevasıyla birlikte zihnî yapıları da değişti. 19. asırda Batı’daki, bilhassa pozitivizm olmak üzere, rasyonalizm, materyalizm, natüralizm gibi edebî, felsefî ve siyasî düşünceler sanat adamlarımız ve aydınlarımız tarafından kabul gördü, eserlerde işlendi.

Aşağıda yazılan eserler, yıllarca bu dönemi tetkik etmiş ilim adamları tarafından kaleme alınmış ürünlerdir. Fakat dikkat edilmesi gereken nokta şudur ki her ilim adamı ve her eser, her zaman tam manasıyla gerçek bilgileri (gerek ideolojik, gerek devrin koşulları, gerekse bilgiye ulaşamama sebebiyle) veremez. Her yazarın belirli sebeplerden dolayı belirli kişi ve dönemlere karşı duruşları olabilmektedir. Örneğin Yeni Türk Edebiyatı’nın en önemli ismi olarak kabul edilen ve millî duruşuyla öne çıkan Prof. Dr. Mehmet Kaplan’ın, II. Abdülhamid Han’a olan karşı duruşu neticesiyle Tevfik Fikret’i oldukça değerli bulması yahut yine İnci Enginün, Zeynep Kerman gibi ilim insanlarının ideolojik sebeplerle Necip Fazıl’ı eserlerinde yok saymaları, Tanpınar’ın bazı yazılarını devrin koşullarına göre yazması bunun en bariz örnekleridir.

Tavsiye şudur ki; bütün kitaplarda olduğu gibi bu kitaplarda da öğrenilen bilginin diğer kaynaklarla karşılaştırılıp değerlendirilmesi yahut yaşayan ilim adamları tarafından tasdik edilmesi doğru bilgiye ulaşmak açısından oldukça mühimdir. Bu dönem ile ilgili yazılan binlerce kitap arasından, Yeni Türk Edebiyatını ana hatlarıyla kavramaya yarayacak temel eserler aşağıda sıralanmıştır.

Yeni Türk Edebiyatı Kitap Pusulası

Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı – Orhan Okay
Literâtür Dergisi, Yeni Türk Edebiyatı Tarihi Özel Sayısı, 1-2 – Bilim ve Sanat Vakfı
En Uzun Asrın Hikâyesi – Mehmet Önal
Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri – Kenan Akyüz
19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi – Ahmet Hamdi Tanpınar
Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi – Kenan Akyüz
Yenileşme Dönemi Türk Şiiri ve Antolojisi – Şerif Aktaş
Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatında Yeni Fikirler – Hasan Akay
Tanzimat Edebiyatı – İsmail Parlatır
Servet-i Fünûn Edebiyatı – İsmail Parlatır
Servet-i Fünûn Şiir Estetiği – Hasan Akay
Edebiyat Araştırmaları – Fatih Andı
Bir Tartışmanın Hikâyesi Dekadanlar – Fazıl Gökçek
Tevfik Fikret Dil ve Edebiyat Yazıları – İsmail Parlatır
Tevfik Fikret: Devir-Şahsiyet-Eser – Mehmet Kaplan
Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 1-2 – Mehmet Kaplan
Poetika Dersleri – Orhan Okay
Göller ve Çöller Şairi Ahmet Haşim – Ahmet Çoban
Yahya Kemal’in Duygu ve Düşünce Dünyası – Mustafa Özbalcı
Türkiye’de Edebiyat Toplulukları – Öztürk Emiroğlu
Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi – Hakan Sazyek
İkinci Yeni Poetikası – Alaattin Karaca
Türk Şiirinde 1980 Kuşağı – Baki Asiltürk
Edebiyat Üzerine Makaleler – Ahmet Hamdi Tanpınar
Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1-2-3 – Berna Moran