Dosyamızın on dördüncü yazısını Mücahit Emin Türk hazırladı: Seyahat Kitapları
***
Giriş
Önceleri ticaret ve diplomasi ile başlayan seyahatnâme yazarlığı modern devre gelindiğinde salt insan merakının bir tezahürü olarak meydana geldi. İnsan zihnini, bakışını turistleştirmenin ve farklı coğrafyaları temaşa etmeyi eğlenmenin sınırlarına hapseden seyahat tarzı oldukça yenidir. Küreselleşmenin, savaş karşıtlığının, müşterek bir insanlık (!) tasavvuruna dayalı evrenselliğin ürettiği bu yeni tarzdan önce dikkate değer bir modern seyahat edebiyatı vardır. Misyonerlik, müstemlekeleştirme, ideolojik mücadele ve savaş gölgesinde gelişen modern edebiyat, bilhassa İngilizlerin denizcilikleriyle araştırmacılıklarını birleştiren özelliklerini yansıtır. 18. ve 19. asrın seyahat edebiyatının motivasyonunu İngiliz karakteri ortaya koymuştur. Türk edebiyatında seyahatnamelerin ilk döneminde diplomasi ve savaşın belirleyiciliği görür. Daha sonra Batı ile üstünlük rekabetinin doğurduğu, Batı’yı merak etmenin yedeğinde gelişen modern bir seyahat yazarlığı meydana gelmiştir. Yirminci Asır’da ise bazı yazarlarımız, Kemalist diktanın Türk insanının ufkunu Anadolu kıtasına hapsetmesini telafi etmek için müslümanların yaşadığı coğrafyaya açılan bir seyahat yazarlığı daha uç vermiştir ancak henüz bu yazarlığın esas verimleri oluşmadığı için ortada mükellef bir külliyât yoktur.
Seyahat Kitapları Pusulası
- Ahmet Hâşim – Frankfurt Seyahatnamesi
- Mehmed Enisî – Bir Denizcinin Avrupa Günlüğü
- Şükûfe Nihal – Domaniç Dağlarının Yolcusu
- Reşat Nuri Güntekin – Anadolu Notları
- Muradî – Gazavât-ı Hayreddin Paşa
- Azra Erhat – Mavi Anadolu
- Necip Fazıl Kısakürek – Hac
- Attila İlhan – Abbas Yolcu
- Nuri Pakdil – Batı Notları
- Erdem Bayazıt – İpekyolu’ndan Afganistan’a
- İhsan Süreyya Sırma – Bütün Seyahatleri
- Süleyman Uludağ – İran’a ve Turan’a Seyahat
- Dr. Şerefeddin Mağmumi – Avrupa Seyahat Hatıraları
- Enis Batur – Amerika Büyük Bir Şaka
- Evliya Çelebi Seyahatnâmesi – YKY [Sadeleştirilmemiş olan]
- Beşir Ayvazoğlu – Alatav’dan Şardağı’na & Kültür Coğrafyamızda Gezintiler
- Mustafa Armağan – İnsan Yüzlü Şehirler
- Nazan Bekiroğlu – Yol Hali
- Yavuz Bülent Bakiler – Üsküp’ten Kosava’ya
- Yavuz Bülent Bakiler – Türkistan Türkistan
- Ahmet Turan Alkan – Ubeydullah Efendi’nin Amerika Hatıraları
- Osman Bayraktar – Yol Hakkı
- M. Ziya Kantaş – Osmanlı’da Seyahatname Yazarlığı ve Ümit Burnu Seyahatnâmesi
- Hece Dergisi – Gezi Özel Sayısı (Haziran 2011)
- Cenab Şehabeddin – “Hac Yolunda” ve “Avrupa Mektupları”
Mücahit Emin Türk
