Edebifikir Kitap Pusulası: Klasik Mantık

Dosyamızın yeni listesini Sulhi Ceylan hazırladı: Klasik mantık.

***

Giriş

Aklın grameri de denen mantık, doğru düşünme metodu ve akıl yürütme ilmidir. Zihnimizdeki bilgilerden bilmediklerimize ulaşmak için bir usul gereklidir. Bu bilgileri belli bir düzene tâbi tutmalıdır ki yeni bilgilere sağlıklı bir şekilde ulaşılabilsin. İşte mantık bunu sağlar. Yoksa sürekli yanlış bilgilere ulaşırız. Dolayısıyla mantık “doğru düşünme kanunudur.” Kelime olarak ise mantık; konuşmak ve ses çıkarmak anlamına gelir.

Necati Öner’in “Düşünme, akıl yürütme ve akıl yürütmeler zinciridir. Akıl yürütme ise hükümler arasında bağ kurarak, zihnin, bilinenlerden bilinmeyenleri elde etmesidir” dediği mantık ilminin kurucusu Aristoteles’tir.

Mantık deyince İslam dünyasında akla ilk gelen isim olan Muallam-i Sâni Fârâbî mantık ilmi ile gramer ilmi arasında şöyle bir bağlantı kurar: “Nahivin (gramer), dildeki yeri ne ise mantığın da akıldaki yeri odur. Nasıl nahiv, onu dilleri için şart koşan bir millette, dili düzenlerse, mantık ilmi de aklı, hataya düşmenin mümkün olduğu herhangi bir hususta, sadece doğruyu düşünecek şekilde, düzenler. Demek ki, nahivin dille ve sözlerle olan ilişkisi mantık ilminin akılla ve ma’kullerle olan ilişkisi gibidir. Nahiv, dilde söyleyiş bakımından hataya düşmenin mümkün olduğu yerde dilin ölçüsü olduğu gibi, mantık ilmi de ma’kullerde hataya düşmenin mümkün olduğu herhangi bir hususta aklın ölçüsüdür.”

İmam Gazâlî ise bütün ilimlerin mukaddimesi dediği mantık ilmini bilmeyenin ilmine güvenilmeyeceğini söyleyerek bu ilmin öğretilmesinin yolunu açar.

Klasik mantık; ilk olarak Aristoteles tarafından kurulmuş ve sırasıyla Megara Okulu ve Stoacılar tarafından geliştirilen mantıktır. Bu mantıkta ikili doğruluk sistemi geçerlidir. Yani bir önerme ya doğru ya da yanlıştır. Klasik mantık aklın ilkeleri olarak bilinen özdeşlik, çelişmezlik, üçüncü şıkkın çelişmezliği ve yeter-sebep ilkelerine dayanır. Ana konusu ise terimler, önermeler ve akıl yürütmelerdir.

Tüm ilimlere giriş için tahsil edilmesi gereken ilk ilim olan klasik mantığı öğrenmek isteyenler için aşağıda kolaydan zora doğru sıralanmış 25 kitap ismi mevcut. İyi okumalar.

Klasik Mantık Kitap Pusulası

1. Temel Mantık – Şafak Ural
2. Mantık – Turgut Akyüz
3. Klasik Mantığa Giriş – İbrahim Emiroğlu
4. Örnekleriyle Mantık Sözlüğü – İbrahim Emiroğlu, Hülya Altunya
5. 100 Soruda Mantık el Kitabı – Prof. Dr. Cemal Yıldırım
6. Mantıkta Kullanılan Lafızlar – Fârâbî
7. Mantığa Giriş Risaleleri – Ebû Nasr El-Fârâbî
8. Mantığa Giriş – İbn Sînâ
9. Mantık – Doğan Özlem
10. Mantık – İsagoci Tercümesi – Talha Alp
11. Klasik Mantıkta Akıl Yürütme – Halil İmamoğlugil
12. “Ben Böyle Düşünüyorum” Demekle Olmuyor – Alev Alatlı
13. İnformel Mantık – Cafer Sadık Yaran
14. Mantık – Muhammed Rıza Muzaffer
15. Şemsiyye Risâlesi – Tahkik Çeviri ve Şerh – Ferruh Özpilavcı
16. Düşünce Geleneğimizde Mantık – Prof. Dr. İbrahim Çapak
17. Mantık El Kitabı – Editörler: İsmail Köz, Ali Çetin
18. Gazâlî’nin Mantık Anlayışı – İbrahim Çapak
19. Mi’yâru’l-ilm – İmam Gazâlî
20. Mizânu’l-ukûl – Mantık ve Metodoloji – Ali Sedâd
21. Klasik Mantık Açısından – Hakikat ve Şiir – Hülya Altunya
22. Mantık Tarihi ve Fârâbî Mantığı – Prof. Dr. Nihat Keklik
23. Mantık Tarihi – Hilmi Ziya Ülken
24. Kızıl İcaz – Şerh – Said Nursi
25. Kitâbu’l Burhân – Fârâbî

Diğer Kitap Pusulalarımız

Felsefe
Edebî Mektuplar
Tasavvufî Mektuplar
Seyahat
Dünya Tarihi
Necip Fazıl
Mustafa Kemal
Nurettin Topçu
Sezai Karakoç
Sanat Tarihi
Cumhuriyet Tarihi
İslam Felsefesi
Tasavvuf
Yeni Türk Edebiyatı
Sosyoloji
Medeniyet
Poetika
Osmanlı Tarihi
İsbât-ı Vâcib
Ramazan Kitaplığı
İttihad ve Terakki
Çocuk Edebiyatı
Klasik Mantık
Divan Şiiri
Ahlak
Hatırat
Arayış
İstanbul
Mehmed Âkif
Tesbih
Enver Paşa