***
Giriş
İsmail Enver Paşa, Türk tarihinin son dönemlerinde tartışmalara en fazla konu olan tarihî aktörlerden biridir. 1903 yılından itibaren Makedonya’daki Bulgar çetecileriyle elli küsur çatışmaya giren, 1908 yılında Meşrutiyet’in ilanı için dağa çıkan ve aynı yılın Temmuz ayında Hürriyet Kahramanı olarak dağdan inen, 1911 yılında İtalyanların Trablusgarp’a saldırması sonucu hiçbir emir almadan Almanya’dan dönen ve İtalyanlarla savaşmak üzere Trablusgarp’a giden, Balkan Harbi’nde kaybedilen Edirne’yi alarak yeniden vatan topraklarına katan, Balkan Harbi’nde Selanik gibi bir kenti tek kurşun atmadan teslim eden ve küçük Balkan devletlerine yenilen Osmanlı ordusunu I. Cihan Harbi’nde aynı anda on cephede savaşır hale getiren dönemin Harbiye Nazırı ve Başkumandan vekili olan ve en nihayetinde 1922 Ağustos’unda Buhara’da Ruslarla girdiği bir çatışmada şehit olan bir insanın her çevreden farklı tanımlamalara maruz kalması normaldir.
Hayatının hemen her anında farklı bir kimlik fakat hep aynı ideale doğru yürüyen Enver Paşa, kendi döneminden günümüze kadar ya çok fazla yüceltilmiş ya da gereğinden fazla yerilmiş hatta yer yer tahkir edilmiştir. Tarih bir mahkeme olmadığı gibi duygularımızın esiri olarak romantizm veya popülizm üreteceğimiz bir alan da değildir. Tarihî vaka ve/ya şahısların kendi dönemlerinin şartları içerisinde son derece titiz incelenmesi gerektiği gibi geçmiştekilerin bugünü nasıl inşâ etmek istedikleri ve bunun için neler yaptıklarını da yine zaman ve zemin göz ardı edilmeden incelemek gerekmektedir. Bu bağlamda Enver Paşa’nın doğru anlaşılması en azından hayatının doğru bilinmesi adına okurlarımız için yirmi beş kitaplık bir okuma listesi hazırladık. Elbette Enver Paşa’yı ve yaptıklarını anlamak için dönemin de bilinmesi gerekmektedir. Bu bağlamda daha önce yine sizler için yayınladığımız “İttihat Terakki Kitap Pusulası”nın da okunması faydalı olacaktır.
Enver Paşa Kitap Pusulası
1. Enver Paşa’nın Anıları: Hazırlayan – Halil Erdoğan Cengiz
2. Enver Paşa’nın Özel Mektupları: Hazırlayan – Arı İnan
3. Kendi Mektuplarında Enver Paşa: Hazırlayan – M. Şükrü Hanioğlu
4. Naciyem Ruhum Efendim: Yayınlayan: Murat Bardakçı
5. Nevzat Kösoğlu: Şehit Enver Paşa
6. Mustafa Çolak: Komitenin Kahramanı Enver Paşa
7. Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa: Şevket Süreyya Aydemir
8. Enver: Murat Bardakçı
9. Dedem Enver Paşa: Osman Mayatepek
10. Enver Paşa’nın Trablusgarp Günlüğü: Hazırlayan – Nurten Kutsal
11. Trablusgarp Savaşı ve Enver Paşa: Georges Rémond
12. Serasker Enver: Richard Euringer
13. Sarıkamış Harekâtı Bir Savaşın Bilinmeyen Öyküsü: Yavuz Özdemir
14. Enver Paşa ve Sarıkamış Harekâtı: Ziya Nur Aksun
15. Enver Paşa Çanakkale’de: Yasin Çatal
16. Şehit Enver Paşa ve Arkadaşları: Emin Şekip Arslan
17. Hoşnut Olmamış Adam Enver Paşa: Masayuki Yamauchi
18. Bir Enver Paşa Kitabı Şu İngilizler Canımı Çok Sıkıyor: Destek Yayınları
19. İstiklâl Harbimizde Enver Paşa ve İttihat ve Terakki Erkânı: Kâzım Karabekir
20. Bekirağa Bölüğünden Türkistan’a: Hazırlayan – Yusuf Gedikli
21. Enver Paşa Nutukları Makaleleri Bazı Beyannameleri ve Mektupları: Yusuf Gedikli
22. Basmacı Arşiv Belgelerine Göre Türkistan’da Enver Paşa: Ali Bademci
23. 1917-1934 Türkistan Milli İstiklal Hareketi Korbaşılar ve Enver Paşa: Ali Bademci
24. Turan Orduları Başkomutanı Enver Paşa: Tolga Savaş
25. İttihatçı Şeflerin Gurbet Maceraları: Arif Cemil
Diğer Kitap Pusulalarımız
Felsefe
Edebî Mektuplar
Tasavvufî Mektuplar
Seyahat
Dünya Tarihi
Necip Fazıl
Mustafa Kemal
Nurettin Topçu
Sezai Karakoç
Sanat Tarihi
Cumhuriyet Tarihi
İslam Felsefesi
Tasavvuf
Yeni Türk Edebiyatı
Sosyoloji
Medeniyet
Poetika
Osmanlı Tarihi
İsbât-ı Vâcib
Ramazan Kitaplığı
İttihad ve Terakki
Çocuk Edebiyatı
Klasik Mantık
Divan Şiiri
Ahlak
Hatırat
Arayış
İstanbul
Mehmed Âkif
Tesbih