Edebifikir Kitap Pusulası: Çocuk Edebiyatı

Dosyamızın yeni listesini Cüneyt Dal hazırladı: Çocuk Edebiyatı

***

Giriş

– Bera, sana çok önemli bir soru soracağım, hazır mısın?

– Hazırım!

– Söyle bakalım, 9 kere 9 kaçtır?

– 81.

– Peki, şimdi ikinci soru geliyor: Bera kere Cüneyt ne eder?

– (Hiç tereddüt etmeden eliyle kalp şekli yaparak) Kalp!

Yukardaki diyalog, geçtiğimiz günlerde iş yerimde çalışan Suriyeli bir ağabeyin 8-9 yaşlarında akıllı mı akıllı oğlu Bera ile aramda geçen konuşmadan… Bu sadece bir örnek; fakat beynelmilel anlamda çocuk, hep sevginin, dürüstlüğün, saflık ve yalınlığın simgesi… Bu sebeple Çocuk Edebiyatı’ndan bahis açmak, benim açımdan, keşif hissimi şahlandıran iki gizemli dünyanın kapılarını aralamak demek: çocuk ve edebiyat.

İşin bencesini bir kenara bırakıp alanla ilgili ehliyet sahibi kişilerin genel anlamda Çocuk Edebiyatı’na dair görüşlerine bir göz gezdirelim:

* Edebiyat, (Çocuk Edebiyatı’nda da olduğu gibi) her dilin en yetkin kullanımını somutlayan araçlardır; tabiî ki sanatçılar tarafından kullanıldığında! (Prof. Dr. Sedat Sever)

* Kimi yetişkinlerce önemi anlaşılmamış masal, hikâye, şiir, öykü, roman, ninni vb. direkt eğitim vermediği düşünülerek ikinci plana atılan tür ve metinler, ister kabul edilsin ister edilmesin, uzmanlara göre çocuğun kavram tasarımının inşasında baş yardımcıdırlar. (Prof. Dr. Sedat Sever)

* Çocuklara, yaşama dair bir doğru, önerme biçiminde aktarılmaz. Bu, ders kitaplarının işidir. Edebiyatın temel sorumluluğu, çocuğun duygu ve düşünce evrenini beslemektir. Ona renk, çizgi ve dilin yaratıcı olanaklarıyla insana dair şeyler vermektir. (Prof. Dr. Sedat Sever)

* Resimli bir kitabı ana dilin güzelliğiyle çocukla paylaşmak, onların belleğine bir sorumluluk yüklemektir. Bu, çocuğu geliştirir ve büyütür. Maksat, çocuğun yüreğine ve belleğine hareket vermektir. (Prof. Dr. Sedat Sever)

* Aslında Çocuk Edebiyatı, bilinenin aksine, özellikle çocuklar için yazılmış değil; çocukların da okuyabildiği metinleri kapsar.

* İyi edebiyat, kötü edebiyatı kovar realitesi, çocuk kitapları için de geçerlidir; edebiyat ve sanat, çocuğu asıl besleyen unsurlardır/unsurlar olmalıdır.

* İnsanın kitapla, okumayla ilk tanışıklığı, Çocuk Edebiyatı’yladır ki bu hakikat, konunun ne denli ciddiyetle ele alınması gerektiğini vurgular. Bu çağda kitapla sağlıklı bir bağ kurulamamış olması, sonraki dönemler için sağlam bir zemin oluşturmada güçlüğe sebep olacaktır.

* Çocuk Edebiyatı, zannedildiği gibi metin okumaktan ibret değildir. Okul öncesi dönem için görsel okuma yapmak; yani bu dönem çocuğu için resim okumak da bu alana dâhildir ve evet, bu da bir edebiyat türüdür.

* Okul öncesi dönemde sözlü (yetişkinlerin çocuklar için gerçekleştirdiği metin okumaları) ve görsel (çocukların gerçekleştirdiği resim okumaları) edebiyattan yeteri kadar faydalanamamış çocuklar, sonraki dönemlerde yazılı edebiyat alanında birtakım problemlerle karşılaşmak durumunda kalabilirler.

* Çocuk Edebiyatı, çocuğa yorum, analiz, kıyas, ifade vb. kabiliyetlerin kazandırılmasında rakipsiz bir konumdadır.

 

Çocuk Edebiyatı Kitap Pusulası

  1. Küçük Prens – Antoine de Saint Exupery
  2. Küçük Kara Balık – Samed Behrengi
  3. Momo – Michael Ende
  4. Ayı Olmayan Ayı – Frank Tashlin
  5. Değirmenler Vadisi – Blanco
  6. Dünyanın Merkezine Yolculuk – Jules Verne
  7. Kumkurdu – Asa Lind
  8. Elma Bahçeleri – Emily Taft Douglas
  9. Bir Şeftali Bin Şeftali – Samed Behrengi
  10. Mutlu Prens – Oscar Wilde
  11. Martı – Richard Bach
  12. Nokta – Peter H. Reynolds
  13. Bitmeyecek Öykü – Michael Ende
  14. Nasrettin Hoca Hikâyeleri
  15. Sırtımdaki Ağır Yük – Gulnar Hajo
  16. Ben Bir Gürgen Dalıyım – Hasan Ali Toptaş
  17. Güneşi Bile Tamir Eden Adam – Behiç Ak
  18. Minik Mirket – Yasemin Altan Özdemir
  19. Dede Korkut Hikâyeleri
  20. Keloğlan Hikâyeleri
  21. Charlie’nin Çikolata Fabrikası – Roald Dahl
  22. Kâşif Çelebi Yarım Harita – Ali Söyler
  23. Mutlu Hikâyeler – Mehmet Ali Özkan
  24. Farklı Ama Aynı – Feridun Oral
  25. Yeşil Parmaklı Tistu – Maurice Druon

 

Diğer Kitap Pusulalarımız

Felsefe
Edebî Mektuplar
Tasavvufî Mektuplar
Seyahat
Dünya Tarihi
Necip Fazıl
Mustafa Kemal
Nurettin Topçu
Sezai Karakoç
Sanat Tarihi
Cumhuriyet Tarihi
İslam Felsefesi
Tasavvuf
Yeni Türk Edebiyatı
Sosyoloji
Medeniyet
Poetika
Osmanlı Tarihi
İsbât-ı Vâcib
Ramazan Kitaplığı
İttihad ve Terakki

 

DİĞER YAZILAR

6 Yorum

  • 30 MILYON KELIME , 16/01/2020

    “Çocuk edebiyatı” hayatî ehemmiyete sahip bir alan ve bir milletin istikbâlini etkileyen dinamikler sözkonusu. “Otuz milyon kelime” kitabı bu anlamda sağlam veriler sunuyor…

    “Bir çocuğun sahip olduğu öğrenme kabiliyeti, hayatının ilk yıllarında(ilk 36 ay) duyduğu dille ilgili miydi? Itinayla gerçekleştirilen üç yıllık veri analizi hiçbir şüphe bırakmıyordu. Evet öyleydi.Ne sosyoekonomik durum, ne ırk, ne cinsiyet, ne de doğum süreci, bir çocuğun öğrenme kabiliyetinin kilit unsuru değildi. Bir çocuğun gelecekteki öğrenme gidişatını belirleyen temel faktör DIL di. Çünkü beynin gelişimi ilk 3 yılda %90 oranında tamamlanıyor. Bu üç yıl çok mühim.”( sy46)

    “Insan beyninin temel bağlantıları ile tüm düşünce ve öğrenmenin temeli büyük ölçüde hayatımızın ilk 3 yılında gerçekleşir. Bilim sayesinde optimum beyin gelişiminin DILE BAĞLI OLDUĞUNU artık biliyoruz.”

    “Duyduğumuz kelimeler, kaç tane kelime duyduğumuz, bunların nasıl söylendiği beyin gelişiminde belirleyici etkilerdir. Bu sınırlı zaman dilimi ihmal edilirse sonsuza dek kaybedilebilir ve bu yüzden ehemmiyeti çok fazladır.” ( sy 48)

    Otuz Milyon Kelime
    Dr. Dana Suskind

  • Üç farklı lisanda çocuk kitapları , 11/01/2020

    O kadar mühim bir mevzu ki bu, teşekkür ediyorum…kitap alıntıları pek kıymetli mühim tespitler içeriyor. Ellerinize aklınıza sağ’lık..

    Bir şeyler eklemek ve yazmak isterim bu vesileyle, tabi mevzu geniş ve teferruatlı kısaca değinebilirim inşallah.

    Öncelikle şuan çocukların beyin gelişimi ve zihin terbiyesinde iki tehlike var hâlihazırda. Birincisi daralan, sığlaşan, çölleşen Türkçe lisanımız diğeri ise celbedilmiş afazi(netten araştırılırsa çıkar)

    Bir bebek dünyaya geldiğinde ne kadar sevilirse ve zengin ,derûnî, güzel, hikmetli kelimeler işitirse o kadar beyni gelişiyor ve ileride düşünceleri ufuk ötesi, hayal gücüyle mâhir oluyor. ( 0-4 yaş en en mühim dönem)

    Bu sebeple edebi fikir okuyucusu olarak kitap listesinin 21.yy dinamiklerine ve ihtiyaçlarına göre olmasını yani daha teferruatlı çalışmalar yapılmasını bekliyoruz.

    Bizim çocuklarımız yukarıda yazdığım tehlikelere ayrıca ‘dünya emoji diline’ karşı bir çözüm yolu olarak, henüz 2 yaşında iken YENI BIR LISÂN EDINIMINE başlaması mecburidir, şarttır. Materyaller zengin, imkanlarımız muazzam. ( Arapça, farsça yahut kürtçe gibi bizden olan dillere ‘yeni lisan’ diyoruz ‘yabancı lisan’ demiyoruz)

    Çocuğun vaziyetine göre 6 yahut 8 yaşına gelince de YABANCI DIL öğrenmeye başlayacağı için artık kitap listemiz sadece Türkçe ile kısıtlı kalamaz. En az 3 ayrı dilde çocuk edebiyatı kitapları kitaplığı oluşturulması gerekir. Mesela
    Arapça
    Türkçe
    Ingilizce

    Yani bizim çocuklarımız pagan dili Ingilizce ile dimağları tanışmadan kadim dillerimizden arapça yahut farsça ile tanışacağından bu dillerde ayrı ayrı kitap listeleri oluşturulması lazımdır.

    Mesela Barış Ozcan gibi postmodern dünyayı takip eden kişilerin çocuk eğitim metotlarından faydalanabiliriz -daha Islâmî hâle getirip-

    Kıymetli yazarımız, yukarıda listelenen kitapların çoğunu çocuk kitabı olarak görmüyoruz.Ancak ortaokul yahut lisede okuyabilir. Bizim çocuklarımızın, 8 ,9 yaşlarında bu tür çeviri kitaplarını henüz okumaması gerekir. Çünkü Türkçe çocuk kitaplarında en mühim ölçü, Alemlerin Rabbini özne yapmış olması ve Islam davasının coşkusunu taşıması. Yukardaki kitapların çoğunda Tanrı yok !

    Mesela, Küçük Prens’i çocuklara okuduğumuzda biz büyüklerin üzerinde bıraktığı gibi bir tesir bırakmıyor, o yüzden de çocuk kitabı kategorisine pek koyamadık :)

    Şimdilik bu kadar, kolaylıklar dilerim…

  • küçük , 10/01/2020

    Klasik çocuk edebiyatı eserleri içinde Mehmet Ali Özkan’ın Mutlu Hikayelerini görmek sevindirici. Bu ara kızıma okuyoruz. Ailecek beğendik.

    Ancak Cahit Zarifoğlu ve Mustafa Kutlu da olsaydı güzel olurdu.

    • Cüneyt Dal , 10/01/2020

      Elbette, haklısınız. Listede olması gerekenler epey fazla. Fatih Erdoğan, Mustafa Ruhi Şirin, Cahit Zarifoğlu, Mustafa Kutlu; hatta Yalvaç Ural, Aziz Nesin ve daha pek çokları… Ancak hem güncel hem klasik eserlerden derlediğim listede kısıtlı bir seçki yapmam gerekti. Siz de önerebileceğiniz Çocuk Edebiyatı başlığı altına girebilecek kitapları listelerseniz şahsım adına çok sevinirim.

    • küçük , 10/01/2020

      Estağfurullah Hocam. Biz liste hazırlayabilecek düzeyde oluruz inşallah bir gün. Dua ediniz. Derdimiz çocuklarımıza daha nitelikli eserleri bulabilmek ve okutabilmek. Bize rehber olan listeleriniz için teşekkür ederiz.

      Günümüz çocukları oldukça maceraperestler. Dolayısıyla daha çok o duyguyu hissedecekleri eserlere yöneliyorlar. Çİzgi film karakterleriden oluşturulmuş bir çok kitap yok satıyor. Aileler maalesef çok da bilgili olmadıkları konuda “aman yeter ki çocuğum kitap okusun” diye düşünerek ediniyorlar. İçlerinde ne olduğunu bilmeden aldıkları bir çok kitabın yarardan çok zararı olabiliyor.

      Haddimi aştığım için de özür dilerim. Maksadım eksiklik bulmak değildi. Sadece çalışmanın devam etmesini ve yeni listeler görmeyi istediğimi belirtmek istiyorum. Eğer daha önce yapılmış çalışma varsa bilgisizliğime verin ve beni affedin.

      Rabbim Yar ve Yardımcınız olsun.

    • Cüneyt Dal , 11/01/2020

      Rica ederim, hatırlatmanızla listemi zenginleştirdiğiniz kanaatindeyim. Tespinize de sonuna kadar hak veriyorum. Aslında şöyle bir şey ne güzel olurdu; bu listeyi okuyan kıymetli okurlar, çocukluklarını süsleyen, unutamadıkları kitapları yorumlarında paylaşsalar. Böylelikle hem bir nostalji olsa hem de herkes için farklı eserlerle tanışma fırsatı olsa, değil mi?

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir